پلنگ
پلنگ
| پلنگ محدوده زمانی: پلیوسن پسین[۱] یا پلیستوسن[۲] تا امروزه | |
|---|---|
 | |
| وضعیت بقا | |
| طبقه‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پستانداران |
| راسته: | گوشت‌خواران |
| تیره: | گربه‌سانان |
| سرده: | پلنگیان |
| گونه: | P. pardus |
| نام علمی | |
| Panthera pardus کارل لینه٬ ۱۷۵۸ | |
 | |
پلنگ (نام علمی: Panthera pardus) جانوری از خانوادهٔ گربه‌سانان و کوچک‌ترین حیوان در میان سه گربهٔ بزرگ در سردهٔ پلنگ‌مانندها[۳] است که شیر و ببر دو عضو دیگر آنند.
زیستگاه پلنگ در گذشته از آفریقای جنوبی تا کره را دربر می‌گرفت و این جانور در سراسر آفریقا و جنوب آسیا پراکنده بود. اما تخریب زیستگاه و شکار، قلمرو این حیوان را به شدت کاهش داده و امروزه بیشترین تراکم پلنگ‌ها در آفریقای جنوب صحرا است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست این حیوان را با توجه به کاهش جمعیت و کاهش محدودهٔ زندگی آن در فهرست گونه‌های «در مرز تهدید به انقراض» قرار داده‌است. اما با همهٔ این احوال جمعیت پلنگ‌ها از دیگر گونه‌های خویشاوند خود یعنی شیر، ببر و جگوار بیشتر است و وضعیت حفاظتی بهتری دارد.
مشخصات[ویرایش]
پلنگ در مقایسه با دیگر گربه‌سانان پاهایی کوتاه، بدنی کشیده و جمجمه‌ای بزرگ دارد.
موفقیت بالای این گونه در حیات وحش تا حدی به قابلیت‌های شکارگری فرصت‌طلبانه‌اش، انطباق‌پذیری‌اش با زیستگاه‌های مختلف، امکان دویدن با سرعت ۵۸ کیلومتر در ساعت، توانایی بی‌نظیرش در بالارفتن از درخت حتی در حالی که لاشهٔ بزرگی را با خود حمل می‌کند و همچنین توانایی شناخته‌شده‌اش در حرکت پنهانی مربوط می‌شود. پلنگ تقریباً از هر حیوانی که بتواند شکار کند تغذیه می‌کند و زیستگاه مطلوب او نیز از جنگل‌های بارانی تا نواحی بیابانی متغیر است.
ساختمان بدن او طوری است که می‌تواند تقریباً در هر نوع شرایطی از مهلکه جان سالم به در برد. هنگام راه رفتن آنچنان به نرمی و بی سر و صدا حرکت می‌کند که هیچ وقت صدای پایش شنیده نمی‌شود. از نظر قدرت بسیار قوی بوده و به راحتی از درخت بالا می‌رود و در آب شنا می‌کند. یک پلنگ آفریقایی بالغ حداکثر شصت کیلو وزن دارد (نوع نر) و نوع ماده آن هم در حدود ۵۰ کیلو است. ولی با وجود این به راحتی می‌تواند حیواناتی را که دو تا سه برابر خودش وزن دارند از پای درآورد. بابون‌ها، انواع میمون‌ها، گراز، مرغان زمینی و انواع علف‌خواران از طعمه‌های پلنگ محسوب می‌شوند.
هریک از دست‌های پلنگ پنج، و در هریک از پاهایش چهار ناخن قوی و تیز وجود دارد که در حالت عادی در بین پنجه‌های حیوان محفوظ می‌باشد (در رد دست آن آثار 4 انگشت دیده می شود، زیرا انگشت یا ناخن پنجم کمی بالاتر وجود دارد). به این ترتیب برخلاف پنجه سگ و یا حتی گرگ در حین راه رفتن به زمین مالیده نشده و کنده نمی‌شود. در اثر استفاده از همین ناخن‌های تیز است که پلنگ به راحتی می‌تواند از درخت بالا برود.
باید توجه داشت که موفقیت پلنگ در به دست آوردن شکار بیشتر به علت شجاعتی است که در حین حمله از خود نشان می‌دهد و قدرت جسمانی او در این مورد در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرد. از نظر هوش نیز پلنگ حیوان قابل توجهی است. برخلاف آنچه برخی‌ها تصور می‌کنند پلنگ نر و ماده برای تمام عمر در کنار هم باقی نمی‌مانند. حقیقت این است که این حیوان جز در فصل جفت‌گیری تنها زندگی می‌کند. در فصل جفت‌گیری این حیوان بسیار وحشی و ناآرام می‌شود وپلنگنر فقط به یک ماده اکتفا نمی‌کند.
دوره بارداری پلنگ ماده تقریباً سه ماه به طول می‌انجامد و حیوان پس از این مدت در غار یا بین درخت‌ها و یا زیر سایبان سنگ‌ها و صخره‌ها دو یا سه بچه که ابتدا چشم‌هایشان جایی را نمی‌بیند به دنیا می‌آورد. توله‌های پلنگ از چهار ماهگی از شیر گرفته می‌شوند.
زیرگونه‌ها[ویرایش]
هشت زیرگونهٔ زنده از پلنگ در سراسر دنیا وجود دارد:
- پلنگ آفریقایی (P. pardus pardus)، آفریقای جنوب صحرا - پرشمارترین زیرگونه پلنگ
- پلنگ هندی (P. pardus fusca)، شبه‌جزیره هند - دومین زیرگونه پرجمعیت پلنگ
- پلنگ عربی (P. pardus nimr)، شبه‌جزیره عربستان
- پلنگ هندوچینی (P. pardus delacouri)، جنوب شرق آسیا
- پلنگ جاوه (P. pardus delacouri)، جاوه، اندونزی
- پلنگ شمال چینی (P. pardus japonensis)، شمال چین
- پلنگ ایرانی (P. pardus saxicolor)، آسیای میانه، قفقاز و ایران
- پلنگ سری لانکایی (P. pardus kotiya)، سری لانکا
- پلنگ آمور (P. pardus orientalis)، خاور دور روسیه، شبه‌جزیره کره و شمال شرقی چین - نادرترین زیرگونه پلنگ
گربه‌سان دیگری به نام پلنگ برفی با نام علمی Uncia uncia نیز وجود دارد که با وجود شباهت ظاهری با پلنگ یک گونه مستقل در یک سرده مستقل محسوب می‌شود.
