جنگ جهانی اول
| جنگ جهانی اول | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 از سمت راست-بالا (در جهت عقربه‌های ساعت): یک سنگر، یک تانک انگلیسی در حال گذر از یک سنگر، یک ناو انگلیسی در حال غرق شدن بعد از برخورد با مین در درگیری در داردانل، یک کمک‌تیرانداز اسلحه خودکار با ماسک محافظ گاز و هواپیماهای دوبالهٔ آلباتروس آلمانی. | |||||||
| |||||||
| تلفات | |||||||
| متفقین کشته شدگان نظامی:۵,۵۲۵,۰۰۰ زخمی‌ها: ۱۲٬۸۳۱٬۵۰۰ ناپدید شده: ۴٬۱۲۱٬۰۰۰ |
متحدین کشته شدگان نظامی: ۴٬۳۸۶٬۰۰۰ زخمی‌ها: ۴٬۳۸۸٬۰۰۰ ناپدید شده: ۳٬۶۲۹٬۰۰۰ |
||||||
جنگ جهانی اول (که با نام‌های نخستین جنگ جهانی، جنگ بزرگ و جنگ برای پایان همهٔ جنگ‌ها نیز شناخته می‌شود) یک نبرد جهانی بود که از ماه اوت ۱۹۱۴ تا نوامبر ۱۹۱۸ رخ داد. بدون هیچ زمینهٔ کشمکشی، سربازان بسیاری برای جنگ تجهیز شدند و مناطق بسیاری درگیر جنگ شدند. پیش از این هیچ جنگی به این اندازه تلفات نداشت. از سلاح‌های شیمیایی برای نخستین بار در این جنگ بهره گرفته شد. برای نخستین بار، بگونه انبوه مناطق غیر نظامی بمباران هوایی شدند و نیز برای نخستین بار در این سده کشتار غیرنظامیان در ابعادی گسترده در طول جنگ رخ داد. این جنگ به خاطر شیوهٔ جنگی خاکریزی به ویژه در جبهه غرب نیز شناخته شده است.
جنگ جهانی نخست از برجسته ترین رخدادهای تاریخ بشر است و بگونه مستقیم و غیر مستقیم نقش بزرگی در تعیین تاریخ سده بیستم داشته‌است. این جنگ پایان تعدادی از نظام‌های پادشاهی اروپا را رقم زد و مایه نابودی چهار دودمان پادشاهی ی هوهنزولرن، هابسبورگ، عثمانی و رمانوف به ترتیب در اتریش-مجارستان، آلمان، عثمانی و روسیه تزاری شد. همهٔ این فرمانروایی‌ها از زمان جنگ‌های صلیبی بر سر کار بودند.
بیشتر تاریخ نگاران باور دارند که شکست گفتگوها پس از جنگ و «معاهده ورسای» و تحمیل غرامت بسیار به آلمان و دیگر دول شکست خورده مایه پرورش فاشیسم در ایتالیا و نازیسم در آلمان و زمینهٔ آغاز جنگ جهانی دوم شد.
این جنگ همچنین کاتالیزوری برای انقلاب روسیه بود که بر آینده جهان تأثیر گذاشت و از چین تا کوبا انقلاب‌های سوسیالیستی را دامن زد و از سویی زمینه‌ساز تبدیل شوروی به یک ابرقدرت جهانی شد و آغاز جنگ سرد با آمریکا را دربر داشت.
در شرق با نابودی امپراطوری عثمانی کشور نوینی به نام «ترکیه» پایه‌گذاری شد و سرپرستی موقت مناطق عرب‌نشین تحت حکومت این کشور تا زمان استقلال آن‌ها به بریتانیا و فرانسه واگذار شد. با فروپاشی امپراطوری اتریش در اروپای مرکزی کشورهای تازه‌ای همچون چکسلواکی و یوگسلاوی زاده شدند و دولت لهستان دوباره از بخش‌هایی از خاک آلمان، امپراطوری روسیه و امپراطوری اتریش پدید آمد.
جنگ بزرگی در اروپا بین آلمان یعنی رهبر دول محور و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. دول محور به اینگونه بودند، فرمانروایی آلمان به رهبری «قیصر ویلهلم دوم» (۱۹۴۱ - ۱۸۵۹م)، و امپراطوری اتریش - مجارستان بلغارستان که امپراطوری عثمانی نیز به نفع آن‌ها می‌جنگید. آلمان تا آن زمان قوی‌ترین توان نظامی جنگ به شمار می‌آمد.
تا مدت‌ها هیچ یک از دو سوی نتوانستند به پیروزی اصلی دست یابند و جنگ تا چهار سال به درازا انجامید. پیش از پیروزی متفقین نزدیک به ۱۰ میلیون تن کشته شدند. پس از پایان این جنگ در سال ۱۹۱۹ و در همایشی در پاریس، معاهده ورسای امضا شد و تاوان‌های بسیار سنگینی بر بازندگان جنگ تحمیل شد.
